Carita Rakyat: Riwayat Buyut Sambeng (Syeh Syarif Arifin Sareng Ki Bagus Saca)

Ku  : Asimah

Waktu terus nyerelek teu karasa, ti menit ka jam, ti poe ka minggu, anggeus minggu torojol datang ka bulan, bulan orokan ku taun, ayeuna geus nincak taun 2010. Dina bulan ayeuna kuring jeung sabatur–batur rengrengan guru sakola dasar salian ti ngalaksanakeun kagiatan ngatik jeung ngadidik barudak nu geus lumintu, oge keur ngalatih barudak pikeun nyanghareupan kagiatan O2SN (Olimpiade Olah Raga Siswa Nasional) jeung kagiatan PMBK (Panalusuran Minat Bakat jeung  Kreativitas).

Kuring ayeuna rek nulis dongeng anu bakal dilombakeun di tingkat Kabupaten Majalengka, pikeun utusan ti Kacamatan Palasah.  Carita ngeunaan perjuangan salah sahiji tokoh anu geus ngadegkeun Padepokan atawa Pasantren, nyaeta tempat nyebarkeun Agama Islam  nu aya di wewengkon Desa Sindangwasa Kacamatan Palasah Kabupaten Majalengka  jenenganana Syeh Syarif Arifin sareng pangiringna nyaeta Ki Bagus Saca.

Hapunten bilih carita  henteu luyu sareng kanyataan sajarah, sim kuring mah mung sakadar nuliskeun anu kungsi kapireng sacara lisan  sareng tina buku anu kabaca ku sim kuring,  di antarana Riwayat Buyut Sambeng sareng Babad Tanah Sunda karangan P. Sulendraningrat.

Kira–kira tujuh abad  ka tukang, di wewengkon Pasundan aya Karajaan Pajajaran. Rajana nyaeta Prabu Siliwangi. Prabu Siliwangi kagungan putra Raden Walangsungsang  sareng Rarasantang. Kacarioskeun Walangsungsang sareng raina Rarasantang angkat ka Cirebon bade diajar elmu ngeunaan bagbagan Agama Islam ka Syeh Datul Kahfi.  Saparantos sababaraha taun diajar ngeunaan elmu pangaweruh kaislaman  Walangsungsang sareng Rarasantang angkat ka Tanah Suci Mekah seja ngalaksanakeun ibadah haji.

Kacarioskeun Raja Mesir parantos dikantunkeun pupus ku  garwana, anjeunna nuju milarian istri pigarwaeuna. Harita  raja nuju ngariung sareng para pajabat karajaan di karaton.  Raja Mesir meunang ilapat yen pibojeunna aya di Mekah, langsung nitah ka Patih jeung wadyabaladna.

Kaleresan nuju usum ibadah haji, istri pameget sami ngumpul di Baetulloh. Ki Patih sareng rombongana ngiring ngalaksanakeun ibadah haji. Patih ningali Rarasantang teras dituturkeun dugi ka patepang di bumi Pondokan Syeh  Bayan di Mekah.

Patih naroskeun ka  Syeh Bayan ngeunaan asal usul Rarasantang. Ku Syeh Bayan dijelaskeun kalayan taliti. Saparantosna diwidian ku Syeh, Rarasantang  sareng Walangsungsang  dicandak ka Mesir ditepangkeun sareng Raja Mesir. Rarasantang ditaros ku  Raja.

Raja Mesir: ”Kumaha Nyimas Rarasantang kersa ditikah ku Kakang?”

Rarasantang  : ”Mangga Kakang Prabu, sim kuring kersa ditikah ku Kakang, mung sim kuring nuhunkeun sarat nyaeta palay gaduh turunan anu janten Waliyullah”

Leng Raja Mesir ngahuleng ngadangu cariosan Rarasantang kitu teh, saterasna anjeunna masrahkeun  sadaya masalahna ka Gusti Alloh Maha Suci, nyuhunkeun pituduh sangkan aya kacindekan. Raja kenging ilapat yen kapalay Rarasantang bakal kacumponan. Tos kitu mah dilaksanakeun akad nikah  Rararasantang sareng Raja Mesir dipingpin ku Panghulu Karajaan, ari walina nyaeta Walangsungsang.

Gancangna carios saparantos Rarasantang ditikah ku raja Mesir anjeuna  ngababarkeun putrana lalaki dua dinamian Syeh Syarif Hidayatullah sareng raina Syeh Syarif Arifin. Saparantosna dewasa Syeh Syarif Hidayatullah nyebarkeun Agama Islam di Tanah Jawa teras diangkat janten Raja di Cirebon tempatna di Karaton Pakungwati.

Cag urang tunda lalakon ngeunaan Syeh Syarif Hidayatullah. Urang carioskeun ngeunaan Syeh Syarif Arifin ti Mesir angkat ka Pulo Jawa bade nyusul rakana.  Syeh Syarif Arifin sasab teu terang jalan ka Cirebon. Saparantosna angkleung-angkleungan dina parahu, anjeunna eureun di basisir Anjatan teras ngucapkeun  salam ka jalmi nu aya didinya nyaeta Ki Bagus Saca tilas prajurit Mataram nu tos ngagem Agama Islam. Tos terang pamaksudan Syeh  Syarif Arifin mah Ki Bagus Saca jeung bojona ngiring nyarengan Syeh Syarif Arifin ka Cirebon

Samemeh dugi ka Cirebon Syeh Sarif Arifin dugi ka hiji tempat nyeta daerah Sambeng anu ayeuna kaasup wilayah Desa Sindangwasa Kacamatan Palasah, ti dinya teras   ngadegkeun  pasantren. Ku kasabaran sareng kaikhlasan Syeh Syarif Arifin oge Ki Bagus Saca antukna loba anu asup Islam. Atuh santri-santrina bisa diandelkeun dina hal kaimanan jeung katauhidan.

Kacarioskeun  Karajaan Cirebon  saparantosna dipingpin  ku Sunan Gunung Jati meunang kamajuan dina widang perdagangan, pertanian jeung  pendidikan  Agama Islam. Rahayat kahirupana lumangsung tingtrim.  Tapi mungguhing hirup di alam dunya teu angger.  Karajaan Cirebon keur nyanghareupan peperangan naklukkeun karajaan-karajaan anu masih  ngagem agama Hindu-Budha sarta can taluk.  Sajaba ti kitu karajaan  keur menang musibah  nyaeta tatanen sareng palawija diserang hama.

Sunan Cirebon kenging pituduh yen kudu ka Gunung Ciremai pikeun neangan ubar nu mangrupa cai Tirtawaluya jeung jimat nu gunana pikeun nyuburkeun deui lahan  nu diserang hama. Sunan ngutus dua abdi dalem anu satia sarta luhung elmuna anu ngaranana Ki Bagus Rangga jeung Ki Bagus Citra.

Kacarioskeun Syeh Syarif Arifin oge kenging pituduh  supaya anjeuna angkat ka Gunung Ciremai. Isuk–isuk keneh pisan Syeh Syarif  Arifin tos angkat diiringkeun ku Ki Bagus Saca. Sadugina Ka Gunung Ciremai Syeh Syarif Arifin teras tatapa mujasmedi salami tujuh dinten tujuh wengi teu kagoda ku nanaon. Kocapkeun dua abdi dalem ti Karaton Cirebon  oge tos dugi ka Gunung Ciremai,  kageteun sabab didinya tos aya dua jalma anu keur mujasmedi. Atuh  eta dua abdi dalem langsung nurutan tapa mujasmedi. Tapi dina peuting ka tujuh mah abdi dalem teh sarare teu kuateun nahan pitunduheun.

Nurutkeun carita cenah di Gunung Ciremai aya anu cicing geus mangtaun–taun nyaeta saurang Resi anu ngarana Begawan Tirtasetra. Hiji jalma anu taat jeung tekun ngagem agama Budha. Lantaran Begawan Tirtasetra sakti mandra guna manehna geus nyaho yen kajayaan agama Budha bakal sirna di tanah Jawa, lamun aya ge nu ngagemna ngan ukur sabagian leutik bae. Manehna waspada, sarta geus waktuna kudu ninggalkeun alam dunia.  Salila iyeu can aya jalma anu bisa ngelehkeunana. Ngelehkeun elmu kakuatan anu aya dina raga badagna.  Ku sabab kitu sanggeus manehna mireng  yen di Cirebon aya saurang Sultonul Auliya anu leuwih sakti, atuh  Sang Resi nyobaan ku kakuatan elmuna  ngirimkeun panyakit kana sagala pepelakan patani.  Sang Resi boga harepan Sang Sunan bakal datang nepungan manehna. Jeung manehna miharep dina mulangna ka alam baqa dilakukeun ku leungeun anu wibawa jeung perkasa, ambeh manehna ngarasa sampurana. Sanggeus  Sang Resi tatapa mang bulan–bulan lilana datang pituduh yen kahayangna bakal dikabulkeun. Ku sabab kitu manehna ngarobah jirimna jadi oray anu gede sarta terus tatapa di jero guha sabari nungguan jimat jeung kendi anu eusina cai Tirtawaluya.

Dina peuting ka tujuh antara sadar jeung henteu Syeh Syarif Arifin siga aya nu nangtang pikeun nguji elmuna. Jalma nu nangtang taya lian nyaeta Resi nu ngawujud oray anu unggal peuting sok ngagoda. Peuting anu simpe jeung leuweung anu poek geledegan harita mah ngadadak caang ku semburan seuneu tina letah oray. Tanah pagunungan siga oyag–oyagan.Letah seuneu nyamber kana salirana Syeh Syarif Arifin Tapi ngan sakilat anjeuna bisa nangkis semburan seuneu. Syeh Syarif Arifin tetep teu kagareuwahkeun tina tapa bratana. Nyerahkeun sagalana kanu murbeng alam. Oray nyerang deui ka Syeh Syarif Arifin ku cara ngabeulitan, tapi salira Syeh Syarif Arifin ngaluarkun hawa anu panas, oray ngarasa awakna asa dibeuleum sarta leungit kasaktian oray, bareng jeung leungitna kasaktian anu dipibogana wujud oray robah  jadi Sang Resi deui. Saterusna Sang Resi ngahudangkeun tapa bratana Syeh Syarif Arifin sarta pok ngomong.

“Anaking Syarif Arifin hidep geus menangkeun peperangan ieu. Peperangan antara napsu angkara murka jeung kakafiran. Eyang ngarasa bungah jimat jeung cai Tirtawaluya beunang ku hidep. Gunakeun anu sahade hadena jeung simpen cai anu karamat ieu pikeun karaharjaan anak incu jaga. Ngan ka Gusti Anu Maha  Kawasa sagala pamenta bakal dikabulkeun. Siga hidep menta pikeun ngelehkeun eyang, ieu ….geura tarima “!

”Eyang Resi anu wijaksana, hatur nuhun kana sadaya pamasihan eyang. Naon- naon anu parantos didugikeun baris dilaksanakeun sahade–hadena”.

“Heug anaking, eyang milu ngadoakeun sangkan hidep bisa ngabatuan tugas mulia Sunan Gunung Jati. Eyang rek balik ka alam nirwana ninggalkeun marcapada” .

Sanggeus beres cumarita Sang Resi leungit taya urut-urutna acan ninggalkeun Syeh Syarif Arifin. Dua urang abdi dalem ti Karajaan Cirebon harudang kagarewahkeun ku rongkahna peperangan. Maneha milu nyaksian sakabeh anu lumangsung dina  tengah peuting anu poek mongkeleng harita.

Poe isukana  Syeh Sarif  Arifin sareng Ki Bagus Saca ngajugjug ka Karaton Cirebon nepangan rakana Syeh Syarif  Hidayatullah. Sadugina ka karaton Syeh Syarif Hidayatullah kacida ngaraos bingahna anjeuna patepang deui sareng raina. Ieu rai raka ngobrol nyarioskeun kaayaan masing–masing sareng nyarioskeun ngeunaan  cai Tirtawaluya Syeh Syarif Arifin sareng Ki Bagus  Saca dipiwarang ngabantuan perang sareng karajaan karajaan anu teu acan asup Islam. Beres perang Syeh Syarif Arifin sareng Ki Bagus Saca marulang deui ka padepokan Sambeng. Saterasna Syeh Syarif Arifin nikah sareng Ratu Selawati. Tina pernikahana sareng Ratu Selawati dipaparin  turunan namina Putri Kencanawatu. Diantara raja-raja di daerah aya hiji karajaan anu langsung diislamkeun ku Syeh Syarif Arifin, nyaeta karajaan Kawunganten.

Raja Kawunganten kagungan putra anu namina Nyi Putri Dewi Kawungkencana. Ku ramana, Nyi Putri ditikahkeun ka Syeh Syarif Arifin. Teu lami deui Nyi Putri nuju ngandung saparantos ngababarkeun putrana Nyi Putri Dewi Kawungkencana pupus ngantunkeun anak sareng carogena. Syeh Syarif Arifin ngaraos sedih manahna dikantunkeun ku istrina, lami-lami kasehatan ajeunna beuki nyirorot, taya ubar pikeun ngubaran raheut hatena. Antukna Syeh Sarif Arifin pupus nyusul garwana. Putrana diurus ku para pangiringna.

Sok sanaos  Syeh Syarif Arifin parantos pupus, dugi ka kiwari lamun rek usum nyawah jeung dina bulan Mulud sok seueur anu jiarah ka makam Syeh Syarif Arifin sareng Ki Bagus Saca. Utamana masarakat ti daerah Indramayu sareng sabudeureuna. Tapi pantrang cenah pikeun awewe nu keur kakandungan teu meunang ziarah ka makam Syeh Syarif Arifin.

Bilih para mitra aya nu palay uninga  sareng bade ziarah ka makam Syeh Syarif Arifin sareng Ki Bagus Saca mangga sumping bae ka Desa Sindangwasa Kacamatan Palasah Kabupaten Majalengka, ayeuna kasohor ku sebutan Buyut Nyata, kumargi sagala anu diusahakeun ku Ki Bagus Saca dina ngadegkeun pasantren jadi kanyataan.
***

Beres ngetik kuring langsung mareuman komputer. Nempo kana jam dina tembok, euleuh geuning geus wanci janari leutik. Kolotrak muka panto kamer, kasampak akangna ngagebra tibra naker, kalacat kuring unggah kana ranjang. Goledag ngagoler gigireun akangna. Memeh reup peureum kuring ngagerentes,

Nun Gusti hudangkeun kuring jam opat isuk
Sangkan kuring bisa solat subuh di awal waktu
Bisa nyiapkeun sarapan jang kulawarga
Bisa nyeusehan pakean
Bisa sasapu
Bisa indit ka tempat gawe  henteu kabeurangan

(**/)


Penulis, Asimah,
Guru SDN Sindangwasa Kacamatan Palasah Kabupaten Majalengka  45475